نیتروژن
نیتروژن یکی از مواد مغذی ضروری و مورد نیاز گیاهان بهویژه درختان پسته است. رشد و باروری درختان پسته به شدت به نیتروژن وابسته است و کمبود آن، رشد و تولید محصول را محدود میکند. نقش اصلی نیتروژن در پسته، تولید پروتئینهای گیاهی است. همچنین برای تشکیل اسیدهای آمینه (بلوکهای سازنده پروتئینها)، DNA و RNA گیاهان گیاهان به نیتروژن نیاز دارند.
معمولاً تشخیص کمبود نیتروژن در خاک مشکل است و بستگی زیادی به تعیین تراکم ریشه درختان پسته و نمونه برداری از خاک دارد. برخی از علائم کمبود نیتروژن عبارت است از
*زرد شدن و رنگ پریدگی برگ‌های درخت (کمبود نیتروژن در اوایل فصل رشد)
*برگ‌های کوچکتر از حد نرمال (کمبود نیتروژن در اواسط فصل رشد)
*دانههای سبک و کوچک (کمبود نیتروژن در اواخر فصل رشد)
*چروکیدگی برگها
*باریک شدن شاخههای تازه روییده
*کاهش تعداد دانه در هر خوشه
برای اصلاح کمبود نیتروژن در باغات پسته، می‌توان از کودهای ارگانیک و غیر ارگانیک حاوی نیتروژن استفاده کرد. کودهای ارگانیک و دامی حاوی مقداری نیتروژن بوده و استفاده از آنها میتواند بخشی از نیاز درختان به نیتروژن را برطرف کند. در کنار کودهای دامی استفاده از کودهای شیمیایی نیز ضروری است. زمان مناسب برای استفاده از نیتروژن در درختان پسته، از اواسط اردیبهشت ماه تا اواخر مرداد ماه می‌باشد. سرعت جذب نیتروژن از خاک توسط درختان در اوایل بهار آهسته است و همچنین در زمان خواب زمستانی نیز نیتروژن زیادی جذب درختان پسته نمی شود، بنابراین افزودن کودهای نیتروژنی به خاک پس از برداشت، یعنی مهر و آبان ماه، اثر چندانی ندارد. به طور تقریبی هر درخت پسته به ۶۰۰ گرم نیتروژن نیاز دارد.
فسفر
فسفر نقش فعال و موثری در تقسیم سلولی، ATP، تامین انرژی مورد نیاز گیاهان و ساختارهای RNA-DNA دارد. در واقع می‌توان گفت که رشد و نمو درختان پسته تا حد زیادی به فسفر بستگی دارد. از علائم کمبود فسفر در درخت پسته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
*رشد ضعیف ریشه
*گلدهی ضعیف
*تشکیل میوه بیکیفیت و ضعیف بودن خوشه
*زرد شدن و ریزش برگها زودتر از موعد
*تاخیر در سبز شدن جوانه ها و برگها
*تیره شدن برگ‌های پیرتر
در طولانی مدت، فسفر موجود در خاک توسط درختان مصرف میشود و باید به کمک کودهای حاوی فسفر (کودهای فسفاته) این کمبود را جبران کرد. استفاده از کودهای حاوی فسفر سبب میشود تا همیشه به میزان کافی فسفر در خاک موجود باشد. بطور تقریبی هر درخت پسته به ۶۰۰ گرم فسفر نیاز دارند. قابل ذکر است که اگر از کود دامی یا ارگانیک استفاده میکنید، ۳۰۰ گرم فسفر برای هر درخت کافی است.
جالب است بدانید که فسفر یکی از عناصری است که حرکت بسیار آهستهای در خاک دارد و توسط ذرات خاک تثبیت میشود. در نتیجه از کودهای حاوی فسفر باید در نزدیکی ریشه گیاه استفاده شود. همچنین بهتر است کودهای حاوی فسفر با سایر کودها مخلوط نشوند. در دسترس بودن فسفر موجود در خاک تا حد زیادی به pH و شرایط خاک بستگی دارد. PH کمی اسیدی تا خنثی بهترین PH برای کودهای فسفری است.
پتاسیم
نقش اصلی پتاسیم در گیاهان کمک به جذب آب و تسهیل باز و بسته شدن منافذ برگ است. همچنین مصرف پتاسیم در پسته باعث افزایش درصد باز شدن میوه پسته (پسته خندان) میشود. در صورت کمبود پتاسیم در درختان پسته، مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماریها کاهش مییابد. همچنین پتاسیم برای افزایش رشد گیاه و جذب مواد مغذی از خاک مهم و ضروری است. برخی از علائم کمبود پتاسیم در درخت پسته عبارت است از:
رگهای کوچکتر از حد نرمال با حاشیه های سوخته و قهوهای
*شاخ و برگ‌های پراکنده و پژمرده
*علائم کمبود پتاسیم در درختان پسته در اوایل فصل رشد کمتر دیده میشود و این علائم با شروع تشکیل و رشد میوه ظاهر میشود و افزایش مییابد.
کلسیم
کلسیم نقش بسیار مهمی در رشد و نمو ریشه درختان پسته دارد. زمانی که مقدار کلسیم موجود در خاک کافی نباشد، ریشه رشد زیادی نداشته و در نتیجه اندامهای دیگر درخت (برگ، شاخه، ساقه و…) دچار مشکل میشوند. کمبود کلسیم در گیاهان بیشتر بصورت کیفی می‌باشد. یعنی این کمبود در نتیجه برهم کنش با عناصر دیگر یا عدم انتقال مناسب کلسیم در گیاه ایجاد میشود. مشکل اصلی کمبود کلسیم در درختان پسته، جذب آن از طریق خاک نیست بلکه عدم انتقال آن در داخل گیاه است که در نهایت منجر به کمبود کلسیم میشود. برخی از علائم کمبود کلسیم در درختان پسته عبارت است از:
*رگهای چروکیده و ناصاف
*بروز عارضه لکه پوست استخوانی
*حساسیت به آفات مکنده
عناصر ذکر شده در این مقاله، عناصر پرمصرف و ضرروری برای هرگیاه و درختی می‌باشد که طبق نظریه کارشناس کشاورزی باید کمبود این عناصر در درخت و گیاه برطرف شود. این عناصر در شرکت گهرزای یزد با بهترین آنالیز و کیفیت تولید میشود که شامل محصولات زیر میشوند.
*نیترات پتاسیم پودری گهرزا حاوی 13 درصد نیتروژن و 46 درصد پتاسیم
*مونوآمونیوم فسفات پودری گهرزا حاوی 11 درصد نیتروژن و 60 درصد فسفر
*نیترات کلسیم گرانوله حاوی 15 درصد نیتروژن و 26 درصد کلسیم
*کودهای NPK گهرزا حاوی سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم و عناصر ریز مغذی (آهن، مس، منگنز، روی) به شکل پودر
*کود کامل گرانوله آهسته رهش بر پایه هیومیک
کلام آخر:
بهترین کود برای پسته را باید با توجه به تجزیه خاک و برگ و ویژگی های هر کود انتخاب کرد.
کودها انواع مختلفی دارند ازجمله آلی، شیمیایی و… کود حیوانی که کود های شیمیایی بیشترین کاربرد را در کود دهی دارند.
توجه داشته باشید که برای پیدا کردن بهترین کود برای پسته از متخصصین کشاورزی در این زمینه مشورت بگیرید.